SGA için Kırmızı Bayrak
Büyümede yakalama yapmayan SGA çocukların, özetle boyu 3. Persantil altında olanların, en geç 3 yaşında çocuk endokrinoloji uzmanına sevki gerekir.
SGA nedir? Gebelik haftasına göre doğum ağırlığı ve/veya boyu düşük olan çocuktur.
- Bu çocukların %85’i büyümede yakalama yapar ve normal eğrilere girer.
- Büyümede yakalama yapmayan SGA çocukların, özetle boyu 3. Persantil altında olanların, en geç 3 yaşında çocuk endokrinoloji uzmanına sevki gerekir.
- Eğer, büyümede yakalama yapamayan SGA doğan çocuğun baş çevresi düşük ise, zeka ve gelişiminde gerilik varsa, vücut oranları bozuksa, veya dismorfik bulguları varsa ve anne-baba boyuna göre yakalama yapamadıysa daha erken yaşlarda çocuk endokrin uzmanına sevki gerekir.
BÜYÜME HORMONU TEDAVİSİNİN NASIL YARARI OLABİLİR?
Doktorlar erken yaşlarda büyümede yakalama sergilemeyen çocuklara büyüme hormonu tedavisi önerebilir. Büyüme hormonu çocuğunuzun yaşıtlarının boyuna yetişmesine ve anne baba boyuna dayanarak hesaplanan kendi yetişkinlik hedef boyuna erişmesine yardımcı olabilir.
Büyüme Hormonu Nedir?
Büyüme hormonu, beynin orta alt kısmında yer alan bezelye büyüklüğündeki hipofiz bezinde doğal olarak salgılanan bir maddedir.
Büyüme hormonu vücut genelindeki dokuların büyümesini uyaran bir ‘mesajcıdır’. Bazı etkileri direkt büyümeye, bazıları da yine büyüme sürecinde rol alan diğer yollara yöneliktir. Çocukluktaki normal büyümenin düzenlenmesinde temel bir rol oynar. Büyüme hormonunun yalnız çocukluk çağında değil, tüm yaşam boyunca vücudun işleyişi üzerinde başka önemli etkileri daha vardır. Vücudun karbonhidratları, yağ ve proteinleri nasıl işlediğinin yanı sıra, sahip olduğumuz enerji düzeyini de etkileyebilir.
Prematüre Bebeğin Büyümesi
Prof. Dr. Nihal Hatipoğlu
Büyüme Hormonu Tedavisi Nedir?
SGA doğan çocukların kısalığı vücudun salgıladığı doğal büyüme hormonuna ek olarak dışarıdan büyüme hormonu verilmesiyle tedavi edilebilir.
Büyüme hormonu tedavisinde çocuğunuza büyüme hormonunun sentetik (insan yapısı) bir türü verilmektedir. Bu sentetik hormon 1985’ten beri kullanılmaktadır ve yaygın biçimde test edilmiştir.
Büyüme hormonu bir proteindir ve o nedenle tablet olarak verilemez (böyle olsaydı çocuğunuzun vücudu bundan yararlanamadan mide sıvısı tarafından parçalanırdı). Bu nedenle tedavi vücudun kendi büyüme hormonu üretimini taklit edecek şekilde, düzenli günlük enjeksiyonlarla yapılır. Büyüme hormonunun dozu çocuğunuzun boyuna ve kilosuna göre belirlenir.
Büyüme Hormonu Tedavisi Yaşamımızda Nasıl Bir Yer Tutacak?
Çocuğunuza vücudunun salgıladığı doğal büyüme hormonunu destekleyecek şekilde her akşam kendine uygun dozda bir enjeksiyon yapılacaktır.
Önceleri enjeksiyonu siz yapabilirsiniz. Ancak çocuğunuz büyüdükçe enjeksiyonu kendisi yaparak kendi tedavisinin sorumluluğunu üstlenebilir. Tedavi çok geçmeden tıpkı yatmadan önce dişlerini fırçalamak gibi, günlük rutinin normal bir parçası haline gelecektir.
Pazarda her biri ayrı ayrı avantajlar taşıyan, çok çeşitli enjeksiyon cihazları bulunmaktadır. Kendi yaşam tarzınıza uyan ve günlük rutininizde rahatça kullanabileceğiniz bir cihazı bulmanız zor olmayacaktır.
Çocuğumun Büyüme Hormonu Tedavisinden Beklentisi Ne Olabilir?
Tedavi başladıktan sonra çoğu çocuk bir ‘büyümede yakalama’ dönemi yaşarlar. İsminden anlaşılacağı gibi, vücut görünürde ‘kaybedilen zamanı’ telâfi etmek için hızlı bir büyüme dönemine girer. Bu evre genelde büyüme hormonu tedavisinin birinci yılında görülür. Tedavinin işe yaradığının ilk göstergelerinden biri de çocuğunuzun yeni giysi ve ayakkabılara daha sık ihtiyaç duymaya başlamasıdır.
Bu ‘büyümede yakalama’ döneminin ardından çoğu çocukta büyüme normale döner, ya da kendi yaş ve cinsiyetlerine göre beklenen büyüme düzeyine uygun seyreder. Öte yandan, normal büyümeyi sağlamak için tedavinin sürdürülmesi gerekir. Çocuğunuz tedaviyi bırakacak olursa, büyüme büyük olasılıkla yeniden yavaşlayacaktır.
Çocuğunuzun tedavisine erken başlanması (genelde altı yaş altı olarak kabul edilir) ve sürdürülmesi şartıyla, çocuğunuzun normal yetişkinlik boyuna yaklaşma olasılığı yüksektir. Daha geç yaşta başlanan tedavilerle bile iyi sonuçlar elde etme olasılığı vardır.
Büyüme Hormonu Tedavisini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Çocuğun büyüme hormonu tedavisine başlandığı yaş küçükse genelde daha iyi yanıt verir. Çocuğun tedaviye başlandığı boy daha kısa ise büyüme hormonu verildiğinde genelde daha hızlı büyür. Büyüme hormonu tedavisi hiçbir enjeksiyon atlanmadan, her gün uygulanırsa en iyi etkiyi gösterir.
Çocuğum Büyüme Hormonu Tedavisine Ne Kadar Süreyle İhtiyaç Duyacak?
Tedaviye başlarken olduğu gibi, tedavinin ne zaman sonlandırılacağı kararı da çocuğunuzun doktoru tarafından verilir. Doktor ailenizdeki boy ve büyüme düzeylerine bakarak çocuğunuz için bir hedef boy belirleyecektir.
Büyüme hormonu tedavisi çocuğunuz yetişkinlikteki nihai boyuna ulaştığında ve büyümesi yılda 2 cm’den daha az olduğunda kesilmelidir. Kısa boya yol açan diğer durumların aksine, SGA’da kemik olgunlaşması ile büyüme potansiyeli güvenilir bir biçimde öngörülemez. Çocuğunuz büyük olasılıkla hâlâ büyümeye devam ettiği sürece büyüme hormonu kullanacaktır.
Büyüme Hormonu Tedavisinin Yan Etkileri Var mı?
Büyüme hormonu tedavisinde yan etki görülme oranı çok düşüktür ve çocuğunuz sürekli doktorların gözetiminde olacaktır.
ÇOCUĞUMUN KAYDETTİĞİ İLERLEME NASIL İZLENİYOR?
Kan Tetkikleri
SGA doğan çocuklarda düşük kan şekeri (hipoglisemi) olma olasılığı vardır. Hipoglisemiye ek olarak, çocuğunuzun insülin direnci riski daha yüksek olabilir ve bu durum kan şekerinin yükselmesine yol açabilir. Bu nedenle doktorunuz çocuğunuzun kandaki şeker düzeyini ne kadar iyi kontrol ettiğini anlamak için bazı tetkikler isteyebilir. Ayrıca doktor çocuğun hipofiz bezinin doğru çalışıp çalışmadığını ve büyüme hormonuyla diğer hormonları normal düzeyde salgılayıp salgılamadığını da kontrol edebilir.
Büyüme İzlenmesi
Çocuğunuzun doktoru da her 3 ya da 6 ayda bir boy ve kilosunu ölçerek büyümeyi izleyecektir. Doktor çocuğunuzun kaydettiği ilerlemeyi hedef boyu gösteren bir büyüme eğrisi üzerinde izleyecektir. Doktor ayrıca klinik pratiği uyarınca ek testler yapılmasını önerebilir.
Büyüme Eğrileri
Çocuğun doğumdan 18 yaşına dek büyümesini izlemek için boy ve kilo eğrileri kullanılır. Kız ve erkek çocukları için ayrı eğriler vardır ve her birinde çocuğunuzun bu süreçte ulaşması beklenen değerlerin gösterildiği eğriler yer alır.
Doktorunuz size büyüme eğrisi ile ilgili bilgi verecektir.
OLUMLU BEKLENTİLER
Unutmayın:
- SGA doğan ve 2 yaşına geldiğinde normal boya erişmemiş çocukların yetişkinlikte kısa boylu olmaları muhtemeldir.
- Boy kısalığı sosyal yaşamı ve kariyeri olumsuz etkileyebilir.
- Boy kısalığı büyüme hormonuyla başarıyla tedavi edilebilir.
- Yalnız değilsiniz! Sorularınız ve endişeleriniz için her zaman sağlık uzmanlarınıza danışınız.
- Çocuğunuz büyüme hormonu tedavisi alırken herhangi bir yan etkiyle karşılaşırsa derhal hekiminize veya sağlık uzmanınıza başvurunuz.