Boy Kısalığı ve Büyümede Duraklamanın Tanısı ve Takibi

Prof. Dr. Feyza Darendeliler
Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği Başkanı

Boy Kısalığı ve Büyümede Duraklamanın Tanısı ve Takibi

Bu videoda da boy kısalığı ile birlikte hangi bulgular değerlendirmede yardımcı olabilir, nasıl izleyelim ve ailelere bazı küçük mesajlar vermeyi hedefledik. Peki boy kısalığı ve başka hangi bulgular bize yardımcı olabilir? Oran bozukluğu. Örneğin kolların veya bacakların daha kısa olması, ağırlığın çok düşük olması veya düşüyor olması, dismorfik bulgular dediğimiz yani normalden daha farklı bazı bulguların olması bize yol gösterir. Bir de gebelik yaşına göre doğum ağırlığı küçük olan bebekler genelde büyümede yakalama yapar ancak %10-%15’i yakalama yapamaz ve bu çocukları da mutlaka dikkate almak gerekir.

Bütün bu anlattıklarıma göre boy kısalığını veya büyümede duraklamayı erken saptamak için büyümenin izlenmesi gerekir.

Hangi aralıklarla öneriyoruz?

  • İlk 1 yaşta 1-2 ayda bir ağırlıkla beraber boy mutlaka,
  • 1-2 yaş arasında 3 ayda bir,
  • 2 yaş ile okula başlayana kadar 6 ayda bir,
  • Okul yaşlarında ise mutlaka yılda bir

ölçüm gerekir ki biz boy kısalığını ve büyümede duraklamayı erken saptayabilelim.

Peki büyüme ne zaman durur? Bir de buna değinelim çünkü halk arasında bir inanış var hani 18 yaşa kadar çocuklar büyür diye aslında büyümenin büyük bir kısmı kızlarda 13-14, erkeklerde 14-15 yaşları arasında tamamlanıyor. Ergenliğin başlama yaşı ve hızı da bu büyümenin tamamlanmasına etki ediyor. Dolayısıyla özellikle kız çocuklar için menaj, yani ilk adet kanaması büyümenin tümüyle nerdeyse çoğunun tamamlandığı bir dönemde oluyor ve ilk adetten sonra kız çocuklar 6 cm büyüyorlar. Bu da önemli çünkü geç tanı koymamak açısından bunu bilmemiz yararlı, bilmemiz gerekiyor.

Peki anne babalara neler çocuk doktoruna veyahutta dikkatlerini çekebilir götürmeleri için. Özetlersek eğer; çocuğun yaşıtlarına göre kısa olması ki bu okulda fark edilebilir, okul öncesi dönemde arkadaşları ile bakarak fark edilebilir, ağırlığının düşük olması veya tam tersi ağırlık kilo alıyor ama boyu kısa kalıyorsa veya büyümede duraklaması varsa, kıyafetlerini 2 sene üst üste giyiyorsa yeni kıyafet almak zorunluluğu olmuyorsa, dediğim gibi kollarda ve bacaklarda belki kısalık dikkat çekebilir, dismorfik bulgular dediğimiz farklı bulguların olması bütün bunlar çocuğun değerlendirmesini gerektiriyor.

Son olarak çok kısaca, tedavi altta yatan nedene göredir. Hipotroidi (tiroid hormonu eksikliği) varsa tiroid hormonu, büyüme eksikliği varsa büyüme hormonu, bir böbrek hastalığı varsa onun tanınıp ona göre tedavi verilmesi, beslenme yetersizliği varsa beslenmenin düzenlenmesi gibi. Mutlaka altta yatan nedene göre tedavi veriyoruz.